Klassieker: KTM 600 Incas

Er zijn van die motorfietsen, die een pioniersrol speelden voor hun merk maar desondanks toch vergeten raakten. Of beter gezegd: verloren raakten tussen de plooien van de tijd. De KTM 600 Incas is zo’n motorfiets. Dit model uit 1989 is niets meer of minder dan KTM’s eerste allroad.

Om te kijken hoe de 600 Incas tot stand kwam moeten we terug de geschiedenis induiken naar het midden van de jaren ’80. In de herfst van 1984 is KTM een constructeur die zich uitsluitend op offroad-machines toelegt. Die focus op terreinmotoren zal nog enige tijd blijven duren. Het gamma bestaat op dat ogenblik vooral uit tweetaktmachines. Zij vormen het leeuwendeel van zowel het cross- als het enduro-gamma van het merk uit Mattighofen. De zwaarste machines zijn echter twee viertakten, waarvan het blok niet door KTM zelf wordt vervaardigd maar wel door het eveneens Oostenrijkse Rotax.

Uit de feedback die Mattighofen via de wereldwijde importeurs bereikt, blijkt dat het cliënteel echter allesbehalve tevreden is over de viertakt krachtbronnen. Niet alleen is het Rotax blok verouderd en zwaar, het is bovendien ook nog steeds luchtgekoeld en kan geen vuist maken tegen Husqvarna’s tegenhanger. Daarbovenop komt nog het feit dat ook de Japanse constructeurs hun oog hebben laten vallen op de offroad-markt.

De geboorte van de LC4

KTM heeft Rotax al vaker op de tekortkomingen van hun viertakt blok gewezen, maar de dochteronderneming van het Canadese Bombardier reageert er amper op. Daarop neemt men bij KTM, in de herfst van 1984, het besluit om dan zelf maar een viertakt blok te ontwikkelen. Ingenieur Josef Hattinger wordt aangesteld als technische leider van het project. Het lastenboek is simpel. KTM’s eigen viertakt-blok moet lichter, compacter en performanter zijn dan z’n Rotax-voorganger.  Helemaal vanaf nul hoeft Hattinger niet te beginnen. Z’n ervaring met de zware tweetakten van het merk heeft hem geleerd dat de carters daarvan bruikbaar zijn als basis voor een viertakt-blok. Iets wat concurrent Husqvarna op dat ogenblik overigens ook doet. Nog geen half jaar later, in maart 1985 is het eerste prototype van de LC4, zo zal het blok gaan noemen, klaar. Het blok zal in de loop van 1985 en 1986 vooral in wedstrijdvorm (Cross, Enduro, Strandrace) getest worden.

Laat in de ontwikkelingsfase van de LC4 duiken er problemen op. De smering van het blok voldoet uitstekend tijdens wedstrijden, maar voor weggebruik blijkt dat niet het geval te zijn. Hattinger moet ingrijpen door het oliecircuit aan te passen (deels door het frame) en de hoeveelheid olie te vergroten. In de herfst van 1987, drie jaar nadat het project van start ging, lanceert KTM de LC4 in twee verschillende modellen: de MXLC4  (cross) en de GSLC4 (enduro), beiden modeljaar 1988.

Eerste voorzichtige stapjes op het asfalt

KTM heeft fors geïnvesteerd in de ontwikkeling van de LC4. Het is daarom belangrijk dat de verkoop ervan een aanzienlijk deel van die investering terugwint. Maar in 1988 zijn viertakt enduro’s en crossmotoren slechts een bijzonder kleine markt. Zelfs met een surplus van 50cc kan een viertakt crossmotor op dat ogenblik geen vuist maken tegen een 500cc tweetaktmachine. Tegelijkertijd begint bij KTM het besef door te dringen dat de toekomst aan de viertakt is. In 1992 zouden er al Europese emissienormen in voege kunnen treden (uiteindelijk wordt de Euro 1 norm voor motorfietsen pas in 1999 van kracht) en in buurland Zwitserland worden tweetakten eind jaren ’80 al beknot.

 KTM moet dus op zoek naar bijkomende markten. Omdat  de GS 600 (van Gelände und Strasse)  toch in het gamma zit, heeft men wel een goede basis om een trail te ontwikkelen. Zes jaar eerder heeft het merk al een ‘burgerversie’ van de 500 GS K4  (zie zwart/wit foto bovenaan) ontwikkeld, maar een hoogvlieger is dat nooit geworden.

In de nazomer van 1988 stelt KTM de 600 Incas voor. KTM’s allereerste allroad, dankt z’n naam aan de gelijknamige rally in het Peruaanse Andesgebergte. Een rally waarin KTM, via de inzet van de Italiaanse importeur Farioli, op dat ogenblik hoge ogen gooit. De Incas 600 is de eerste KTM die vooral op straatgebruik is gericht. Dat is merkbaar aan z’n richtingaanwijzers, spiegels en het mini-kuipruitje. Achter dat kuipruitje schuilt zowaar een snelheidsmeter met tripmeter. De kettingcover, ‘brave’ uitlaatdemper en bagagedrager zijn andere componenten die een zekere ‘burgerlijkheid’ uitstralen.

Maar het mag ook allemaal niet té burgerlijk worden. Tenslotte, is ook een 600 Incas een KTM. En dus komt de 600 Incas standaard in de wit/rode livrei waarin ook de cross- en enduromodellen van modeljaar 1989 in opwachting zullen maken. Van meet af aan heeft de KTM-top gesteld dat het LC4-blok ‘puur’ moest blijven. En met puur bedoelde men geen elektrische starter, noch balansas. Daarmee hoopt KTM het verschil (te blijven) maken met de Japanners. Bovendien positioneerde men ook op de LC4, net als op de enduro- en crossmodellen van het merk, de kickstarter langs links ipv rechts. Iets wat door de Amerikaanse offroadpers jarenlang als een quasi onvergeeflijke fout werd gezien. Om de 600 Incas in gang te trappen kan je dus maar beter Alpinestars of Gaerne endurolaarzen dragen in plaats van Docksides…

Ook eind jaren ’80 weet KTM al dat toeleveranciers belangrijk zijn. Het gaat bij de Italiaans enduro-specialist Acerbis aankloppen voor het brandstofreservoir van de 600 Incas. Acerbis ontwerpt er eentje dat 15 liter benzine kan bevatten, want sommige klanten zullen hun machine ook voor trips in Noord-Afrika willen inzetten. Op een moment dat de Japanse concurrentie nog conventionele voorvorken monteert, opteert KTM voor een upside-down voorvork op de 600 Incas. Geen geavanceerde WP, zoals dat op de crossmodellen van het merk het geval is, maar wel een exemplaar van het Italiaanse Marzocchi. Vooraan wordt ook een geventileerde schijfrem met zwevende remklauw gemonteerd. Metzeler tekent voor de Enduro3 trailbanden.

Vergeten machine

Een overdonderend commercieel succes is de 600 Incas niet geworden. Logisch ook, want deze machine was eigenlijk maar een proefballonnetje op basis van een nogal puristische enduro-machine. Toch is het een belangrijke, historische machine want ze heeft KTM toch ook richting asfalt geleid. Niet dat de 600 Incas KTM’s allereerste asfaltmachine is want KTM bouwt al sinds de jaren ’50 ‘mopeds’ en waagt zich sporadisch ook aan een 125cc-versie. Toch is het de in ‘eigen regie’ ontwikkelde LC4 motor, waarmee KTM de basis legt voor latere wegmodellen.

Ondanks z’n weliswaar bescheiden, maar belagrijke rol mogen we gerust stellen dat de 600 Incas, ‘een vergeten machine’ is. Dat maakt dat KTM’s eerste, echte trail ook een zeldzame machine is. Tijdens een lange en intensieve online-zoektocht naar een tweedehands exemplaar van de 600 Incas kwamen we er maar ééntje tegen. Een man uit het Neufchateau in de provincie Luxemburg vroeg er € 2.000 voor. Was/is die machine dat waard? Zoals zo vaak bij oude en zeldzame motorfietsen geldt ook hier het adagio, ‘Het is maar wat de gek ervoor geeft..’

Technische fiche KTM 600 Incas

Motor: vloeistofgekoelde viertakt, vier kleppen

Cilinderinhoud: 549cc

Boring x slag: 95 x 78 mm

Maximaal vermogen: 45 pk (aan 7.000 opm)

Maximaal koppel: 105 Nm (aan 6.000 Nm)

Versnellingsbak: 5 versnellingen

Startsysteem: Kickstarter

Frame: wiegframe van stalen buizen

Rijklaar gewicht: 148 kg.

Tekst: BJ

Foto's: KTM Images, Tony Blazier Collection, Kapaza (M&T-archief) en Le Bon Coin